BIR MILLI MÜCADELE ÖYKÜSÜ ‘ERZURUM KONGRESI’…

Mustafa Kemal tam yirmi gündür Erzurum’da…3 Temmuz 1919 tarihinde Erzurum’a gelen Mustafa Kemal, geceli-gündüzlü yogun bir çalismanin ardindan 23 Temmuz ‘da Kongreyi topluyor…Kongreye Anadolu’nun hemen yarisini temsilen seçilen delegeler katiliyor.Kongre Baskani, Erzurum Merkez delegesi Mustafa Kemal Pasa…Erzurum Kongresi,  7 Agustos günü kararlarin açiklanmasiyla son buluyor…Kongreden sonra Erzurum’da çalismalarini sürdüren Mustafa Kemal, 29 Agustos günü Sivas’ta Kongre toplamak  üzere sehirden ayrilir…*Dogu’da bir kongre toplama karari Istanbul’da Tesvikiye’de Halaskârgazi caddesindeki bir evde alinir.Ev,  Erzurumlu Vali  Tahsin Uzer’e aittir.Toplanti müdavimleri arasinda Kâzim Karabekir Pasa, Rauf Orbay gibi Pasanin çok yakinindaki askerler de vardir.Anadolu’ya gidilmeli,  milleti toparlamali ve Kurtulus Mücadelesini  baslatmali…Iste bu düsüncelerle Tekirdag’a tayini çikan Kazim Karabekir, naklini  bir sekilde iptal ettirerek Erzurum’a  15. Kolordu Komutanligina atanir.* * *1916 Subatinda Ruslar tarafindan  kapatilan Albayrak Gazetesi,  Kazim Karabekir’in de destegiyle 1919 Martinda yeniden çikarilir. Gazetenin kuruculari ve yazarlari, Süleyman Necati , Müstak Sitki, Ebulhindili Cafer Efendi ve Cevat Dursunoglu gibi yigit insanlar Milli Mücadelenin alt yapisini bu gazete ile olusturmaga baslarlar.Daha sonra bu gruba zaferden sonra 1.Dönem Milletvekilligi yapan Hüseyin Avni Ulas Bey de katilir.*17 Haziran’da toplana Vilayet Kongresinde bagimsizlik iradesi ortaya konur ve  Mustafa Kemal’in Erzurum’a gelmesi, tüm bölgeden gelecek delegelerle Milli Mücadele dogrultusunda Büyük Kongre toplanmasi için  resmen davet yapilmasi karar altina alinir,  bu daveti de Kazim Karabekir Pasa’nin  yapmasi kararlastirilir…* * *Kongre hazirliklari devam ederken Istanbul hükümetinin Mustafa Kemal’i görevden aldigi haberi ulasir Erzurum’a…Haber tüm Erzurum’da ve sehre gelen Delegeler arasinda sok etkisi uyandirir. Herkes Pasa’nin nasil cevap vereceginin meraki ve endisesi  içerisindedir.Ilk sok atlatildiktan sonra Kazim Karabekir, “Pasam, görünen odur ki, Istanbul sizi  askerlikten de azledebilir. Yapilacak en dogru karar sizin askerlikten istifa etmenizdir.”der…Bu düsünce Mustafa Kemal tarafindan da çok zor da olsa kabul görür…Ve,Mustafa Kemal,  8 Temmuz gecesi çok sevdigi askerlik görevinden ayrildigini, bir ferd-i mücahit olarak mücadele edecegini ilan eder.Ve…9 Temmuz sabahi…Pencereden disarisini seyreden Mazhar Müfit Bey, Kâzim Karabekir Pasa’nin bir manga askerle konaga dogru geldigini görür, endise eder ve Pasa’yi haberdar eder…Telaslanmakta haklidir, çünkü artik Mustafa Kemal’in resmi hiçbir sifati kalmamistir…Sakin olan Mustafa Kemal’dir…Çünkü vatanin kurtulusu için en basta yola çikan Mustafa Kemal ve Karabekir Pasa’dir…Mustafa Kemal’in bu açidan Karabekir’den yana endisesi yoktur…O iki dost, kader arkadasidir, ayni zamanda…Içeri giren Kazim Karabekir, asker selami göstererek;“Pasam, ben ve kolordum emrinizdeyiz!..” der.Bu ayni zamanda Istanbul ve bütün Anadolu’ya gönderilen Milli Mücadele kararliligi ve azmidir…Artik gerisi kolaydir…***Erzurum Kongresi tam anlamiyla sivil inisiyatiftir.Kongre Delegelerinin çogu Mustafa Kemal’in asker üniformasi ile Kongreye katilmasini istememektedir. Bu amaçla  Mustafa Kemal’e, Vali Münir Akkaya’nin frak’i giydirilir…Öte yandan delege olabilmesi için Erzurum Merkez  Nüfusuna kaydolmasi gerekmektedir…Bu amaçla Erzurum  Mumcu Mahallesi nüfusuna kaydolan Pasa, artik Erzurum’un hemsehrisidir.Erzurum Delegesi olabilmek için de, Merkez Delegeleri Cevat Dursunoglu ve Kazim Yurdalan istifa ederek yerlerine Mustafa Kemal ile  Rauf Orbay , Merkez Delegesi olarak kongreye katilir.Pasa, Erzurum’da 57 gün kalir. ( 5 gün Cumhuriyet caddesinde bulunan ve Ezel Erverdi’ye ait konakta, 52 gün de simdiki Atatürk Evinde…)O, Erzurum’un hemsehrisidir  ve Erzurum nüfusuna kayitlidir.Sivas Kongresine Erzurum Delegesi sifati ile katilmistir.Erzurum’da Heyet-i Faale Reisligine getirilmistir.Milli Hakimiyet düsüncesini ve zaferden sonra kurulacak hükümetin seklinin Cumhuriyet olacagini ilk defa Erzurum’da açiklamistir.Erzurum’da Heyet-i Temsiliye Baskanligina seçilmistir ki bu ayni zamanda ilk resmi Meclis niteligindedir…Mustafa Kemal ve Rauf Bey, ayni zamanda Heyet-i Temsiliye’ye  Erzurum Delegesi olarak seçilmislerdir.Ve,Mustafa Kemal, Erzurum Mebusudur…Son Osmanli Meclis-i Mebusanina Erzurum Mebusu olarak davet edilmistir.Bu O’nun Ilk ve son seçildigi Mebusluk görevidir…Çünkü Ankara’ya gidince Meclis Baskani, Baskomutan ve Reis-i Cumhur seçilmistir…*Ve büyük gün…23 Temmuz 1919Erzurum’da  bölgesel ama katilim itibariyle adeta ulusal anlamda bir kongre toplaniyor.Tüm Dogu Anadolu’dan , Karadeniz’den, Güney’den, Iç Anadolu’dan Erzurum’a gelen  Delegeler bu kongreye katiliyor ve Baskanliga Mustafa Kemal getiriliyor.Kongre sonunda;“Vatanin bölünmez bütünlügü, manda ve himayenin kabul edilemez oldugu” haykiriliyor.Erzurum Kongresi’nin en önemli karari ise,“Milli iradenin her seye hakim kilinmasidir”Erzurum Kongresi’nde alinan Milli Iradeyi Hakim Kilma karari kurulacak olan yeni Türk Devletinin idare seklinin de Cumhuriyetten baska bir idare sekli olamayacaginin en açik ifadesidir. Iste bu yüzdendir ki, Cumhuriyetimizin temelleri Erzurum’da atilmistir.Mustafa Kemal, kongre sonrasinda;“Erzurum’da ve kongrede gördügüm samimiyet, mertlik, fedakarlik,azim ve iman beni dogrusu çok cesaretlendirdi. Memleketi kurtarmak yolunda cesaretimi artirdi. Erzurum Kongresi, bütün cihana karsi milletimizin mevcudiyetini ve birligini gösterdi.” diyerek,Erzurum Halkina karsi duydugu sevgiyi ve güveni ifade etmistir.*Kongrenin 101. Yili kutlu olsun…