CUMHURIYET ve ERZURUM…

Erzurum’da iki katli bir Erzurum evi…Konuklari Dokuzuncu Ordu Müfettisi Mustafa Kemal, Bitlis eski Valisi ayni zamanda Pasa’nin uzun yillar yaninda bulunan Mazhar Müfit Kansu ve Mustafa Kemal’in özel Kalem Müdürü Irfan Bey…Erzurum’a geleli birkaç gün olmus. Mazhar Müfit, Pasa’yi karsilamak için daha önceden gelmis, diger delege ve temsilciler gibi…*Istanbul’dan bin bir güçlükle, ama inançla baslayan yolculuk Samsun’a ulasiyor, oradan Amasya ve Erzurum’da noktalaniyor.Erzurum,Anadolu’nun giris kapisi, Türkiye’nin kilidi…Bu kapiyi saglam tutmali.Saglam tutmali ki, Türk Milleti kendini esir etmek isteyenlere karsi direnebilsin.Esaret zincirlerini kirsin, manda ve himayeyi reddetsin.Mustafa Kemal, Erzurum’un Istanbul kapisi Ilica’dan 1919 yilinin sicak bir temmuz günü Erzurum’a girerken göç yolundan dönen Mezararkali  Mevlüt Aga’dan istedigi cevabi zaten almistir.“Gidip bakalim ki, kimin malini kime verecek bu irzi kiriklar!..” sözlerinde bir milletin direncini görmüstür.Erzurum’a geldiginde sehir tarafindan cosku ile karsilanmasi, hemen hemen Anadolu’nun yarisini temsil eden illerden gelen kongre delegelerinin vatanin kurtarilmasi yönündeki inanç ve imanlari Pasa’yi son derece rahatlatmis, milletine olan inanci güçlenmistir.***Iste bu iki katli Erzurum evinde geceli gündüzlü çalisarak yakinda toplanacak olan Erzurum Kongresi’nin hazirliklarini yapmaktadir.Vakit gece yarisini geçmistir ve Mustafa Kemal, özel kalem müdürü Irfan Bey ile birlikte çalismaktadir.Mazhar Müfit, yorgunluktan çoktan bitap düsmüs ve uykunun kollarina kendini birakmistir.Mustafa Kemal, Irfan Bey’e dönerek Mazhar Müfit’i çagirmasini  söyler.Uykulu bir sekilde yanlarina gelen Mazhar Müfit’e;‘Kuzum Mazhar, bir defter kalem bul da gel’ der…Defter kalemle yalarina gelen Mazhar Müfit’e;YAZ ÇOCUK !..“Yaz çocuk” der..-Kongre yapilacak,-Vatanin kurtulusu yönünde karar alinacak.-Millî Mücâdele kazanilacak.-Yeni kurulacak Türkiye Devleti’nin yönetim sekli Cumhuriyet olacak.-Inkilâplar yapilacak….(bu  devrimlerin bir kismi not ettirilir)”Mazhar Müfit, bütün bunlari büyük bir saskinlikla dinlemekte ve not etmektedir. Pasa, yazdirmayi bitirince Mazhar Müfit dayanamaz;-Pasam sizi asarlar !Mustafa Kemal, sadece tebessüm eder…Aradan 6 yil geçer.Kurtulus Savasi kazanilir.Anadolu isgalci güçlerden temizlenir.Yeni bir Türk Devletinin temelleri atilir ve yönetim sekli Cumhuriyet olur.Sira yeni devlete sekil vermeye gelmistir.Batili anlamda kurumlar olusturulur, pes pese devrimler yapilir.Bu devrimlerden birisi de Sapka ve Kiyafet Inkilâbi’dir.Yurt ziyâretlerini sürdüren Mustafa Kemal, sapka devrimini tanitmak için 23 Agustos 1925 tarihinde Kastamonu’ya gider.Dönüsünde Meclis’in bahçesinde gördügü Mazhar Müfit’e der ki;-Erzurum’da  defterine bir seyler not ettirmistim…Onlar duruyor mu…-Duruyor Pasam…-Iyi…-Defterine bak bakalim çocuk, kaçinci maddedeyiz!..*Erzurum’da 23 Temmuz 1919’da toplanan Erzurum Kongresi, bir anlamda daha sonra kurulacak yeni Türk Devleti’nin de temelini olusturmaktaydi.Erzurum Kongresinde ,manda ve himaye reddedilmis; vatanin sinirlari belirtilerek, bir bütün oldugu ve bölünemeyecegi, emperyalist güçlerin muvaffak olamayacagi anlatilmistir.Yine vatanin kurtarilmasi dogrultusunda faaliyet gösteren bölgesel ve yöresel direnis örgütleri bir çati altinda toplanarak milli güç olusturulmustur.Maksat, vatanseverlerin bir araya getirilmesidir.*Bölgesel olarak toplanmasina karsin, ulusal nitelik tasiyan Erzurum Kongresi, yeniden Devletlesme’nin fiilen baslatildigi kongredir.Nitekim burada olusturulan ve baskanligina Mustafa Kemal’in getirildigi Heyet-i Temsiliye,23 Nisan 1920’de açilan TBMM’nin temeli niteligindedir.Ülke kurtulusu yolunda bütün kararlari hayati önem tasiyan, Erzurum Kongresi’nin en önemli karari hiç kusku yok ki, “Kuva-yi Milliye’yi tek kuvvet tanimak ve milli iradeyi hakim kilmak temel esastir.” seklindeki maddedir.Erzurum Kongresinin bu önemli karari, Milli Mücadelenin kayitsiz ve sartsiz istiklâle ve yine kayitsiz ve sartsiz olarak Milli Hakimiyete dayali bir programla yürütüleceginin ve sonrasinda kurulacak devletin de bu ilkelere dayali olacaginin açik ifadesiydi.*Mustafa Kemal’in Erzurum’da not ettirdigi ve sonrasinda da kongrede karar altina alinan Millet Egemenligi, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilani ile birlikte fiilen gerçekleserek anayasal teminat altina alindi.Iste bunun içindir ki, Cumhuriyet’e giden yolda Erzurum çok önemli bir duraktir.Ve yine bunun içindir ki, Cumhuriyet’in temelleri Erzurum’da atilmistir ve Erzurum Cumhuriyet’i kuran kentlerden birisidir.*Erzurumlular da kongre gününden bu güne kadar, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilelebet varligi ve yasatilmasi, devletimizin çagdas medeniyet düzeyine ulasmasi, Türk Milleti’nin bagimsizligi ve bütünlügü; ülkenin bölünmezligi, Cumhuriyet ve Demokrasinin korunmasi ve yasatilmasi hususunda gayretlerini ortaya koymus ve koymaya da devam edecektir.*Çünkü Cumhuriyet;Devletimizin,  milli birlik ve beraberligimizin simgesidir.Cumhuriyet, devlet-millet bütünlügü ve Milletin Iradesine saygidir.Cumhuriyet, insanin insanca yasatilacagi;Türk Milleti’nin ruhunda her zaman ifadesini bulan sevgi,saygi, hosgörü sistemidir.Biz, bu Cumhuriyete kolay kavusmadik.Onun bedeli binlerce sehidin kanidir.Erzurum ve Erzurumlu bunun her zaman bilincini ve Cumhuriyetin temellerinin atildigi kent olmanin hakli onurunu yasamaktadir.Erzurum bu övüncü hak etmistir.98.Yil Kutlu olsun…29 EKIM 2021 / PUSULA