CUMHURIYET’E DOGRU

Türkiye cografyasina 2000 metreden bakan, Anadolu’nun çatisinda bir kent, Erzurum…  Anadolu’nun Kanatli Kapisi…Bu kapidan çesitli kavimler Anadolu’ya girdi ve bu kentte birçok medeniyetin kültürü sentezlendi.  Isgaller gördü;  yandi, yikildi, göç verdi, zaferler yasadi…Birinci Dünya Savasi sonrasinda isgal edilen Türk vataninin kurtulus fermani bu kentte imzalandi.23 Temmuz 1919 tarihinde yapilan Kongre,  vatanin kurtulusu yolunda atilan ilk adimdi…1919 YILINDA VATANIN IÇINDE BULUNDUGU DURUM“1919 yili Mayisinin 19.günü Samsuna çiktim .Ülkenin genel durumu ve görünümü söyledir ;Osmanli Devletinin içinde bulundugu grup, I.Dünya Savasinda yenilmis ,Osmanli Ordusu her tarafta zedelenmis ,sartlari agir bir ateskes anlasmasi imzalamis.Büyük Savasin uzun yillari boyunca millet yorgun ve fakir bir durumda.”   Mustafa Kemal ‘Nutuk’Memleketi idare edenler aciz, ordunun elinden silahlari alinmis ve terhis edilmis…15 Mayis 1919’da Yunan ordusu  Izmir’e çikmis.Memleketin birçok kösesinde yüzyillar boyunca bir arada yasamis ancak art niyetli gruplar ortaya çikmis ve savunmasiz, masum insanlar öldürülüyor.Komutan ve subaylar kötü gidisi görüyor, vatanin kurtulusu için çareler ariyorlar.Çözüm,Ingiliz ya da Amerikan himayesidir…“Efendiler ,bu durum karsisinda bir tek karar vardi.O da milli hakimiyete dayanan, kayitsiz sartsiz, bagimsiz yeni bir Türk devleti kurmak .Temel ilke ,Türk Milletinin haysiyetli ve serefli bir millet olarak yasamasidir.Bu ilke, ancak tam istiklale sahip olmakla gerçeklestirilebilir.O halde , ya  istiklal ya ölüm …”ATILAN ÖNEMLI ADIMLAR19 Mayis 1919 Mustafa Kemal Pasanin Samsun’a çikar… 25 Mayis tarihinden itibaren  Havza’da çalismaga baslar…Amaç, tehlikeye karsi milleti uyandirmak ve harekete geçirmektir…Mustafa Kemal’in daha Havza’da iken yaptigi çalismalar Istanbul’u rahatsiz eder ve Pasa 8 Haziran’da Istanbul’a geri çagrilir…Mustafa Kemal,  o güne kadar  9.Ordu Müfettisi sifati ile bütün kisisel agirligini ortaya koyarak hareket etmistir. Simdi bu sifatin tehlikeye düstügünü görüyor ve Milli Uyanis Hareketini halka mal etmekte acele etmesi  gerekiyordu.SAMSUN-HAVZA- AMASYA VE ERZURUM’A YOLCULUK…“Milletin istiklalini yine milletin kendi azim ve karari kurtaracaktir”Mustafa Kemal Pasa 12 Haziran’da Amasya’ya gelir ve çalismaya koyulur.21-22 Haziran 1919 tarihinde yayimlanan , Amasya Genelgesi bir bagimsizlik bildirisidir.Bu tamimle istiklal mesalesi yakilmistir.Milli egemenlige dayali yeni bir Türk Devleti‘nin kurulmasi ; Milli irade ve milli hakimiyet düsüncesini millete mal etme yolunda ilk adim olmustur.IKI ÖNEMLI CEMIYETMondros Mütarekesi’nden sonra, Dogu Anadolu’da bir Ermenistan Devleti ile, Karadeniz’de  bir Rum Pontus Devleti kurma tesebbüsleri karsisinda birlikte hareket etmek amaciyla, Vilâyât-i Sarkiyye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti Erzurum Subesi ile Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti ortak hareket etme karari alirlar.Iki Cemiyet, 23 Temmuz 1919’da toplanan Erzurum Kongresi’nde birlikte hareket eder. Bu açidan Milli Mücadelenin baslangicinda Trabzon Muhafaza-i hukuk Cemiyeti’nin önemli rolü bir hakkin teslimidir.VILAYAT-I SARKIYE MÜDAFAA-I HUKU-I MILLIYE CEMIYETIMerkezi Istanbul’da bulunan Vilayat-i Sarkiye Müdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti’nin Erzurum Subesi, 10 Mart 1919’da açildi. Esatpasa Mahallesi’ndeki Asar’i Terakki Okulu, merkez olarak gösterilmisti.Baskanligini Raif Efendi’nin (Dinç), sekreterligini ise Cevat Bey’in (Dursunoglu) yaptigi bu subenin 19 kisilik yönetim kurulu vardi. Ayrica, Süleyman Necati Bey’in 5 Mart 1919’dan                         itibaren çikarmaya basladigi ALBAYRAK GAZETESI, cemiyetin propagandasini yapiyor, Müdafaa-i Milliye fikrini yaymaya çalisiyordu.Böylece Milli Kurtulus Savasi’nin Doguda ilk teskilatlanmasi baslamis oldu.Cemiyet 29 Mayis 1919’da yaptigi toplantida Trabzon ile birlikte yedi vilayetin katilimi ile umumi bir kongre karari alir. Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyetinin de olumlu görüsü ile organizasyon baslar.Amaç Karadenizliler ile Dogululari  Milli Mücadele etrafinda toplamaktir. Karadeniz’e haber gönderildigi gün Sivas, Elazig, Erzincan, Bitlis ve Van’a da davet yapilir.17 HAZIRAN VILAYET KONGRESIDogu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum’da bir Vilayet Kongresi toplar. 17 Haziran günü toplanan ve bes gün süren kongrede 10 Temmuz tarihinde Erzurum’da Dogu Vilayetlerinin katilacagi bir kongrenin toplanmasi karar altina alinir. Bu kararin arkasinda Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti de vardir. Kongreye Karadeniz illeri de katilacaktir.Kongre kararlari arasinda; Ermeni iddialari ve saldirilari karsisinda tedbirli olmak, istila ve saldirilara karsi hazirlikli olmak ve teskilatlanmak, Müslümanlarin saldirilar karsisinda  göç etmesinin önüne geçmek gibi kararlar vardir.MUSTAFA KEMAL’E ERZURUM DAVETITemmuz ayinda toplanmasi planlanan kongreye temel olusturan Vilayet Kongresi, toplanti sonunda Samsun’a çikmis bulunan Mustafa Kemal’e Erzurum’a gelmesi için davet karari alir ve bu davet görevi Kazim Karabekir Pasa’ya verilir.YARIN: Cumhuriyet’e Dogru (2)Pusula 28 Ekim 2021


Orjinal Habere Git