Anadolu’nun Türk tarihinin, kültür ve medeniyetinin, merkez sehirlerinden olan Erzurum’un özellikle son iki yüzyilda, büyük acilar çektigini belirten Vali Memis, “Isgal ve katliamlara maruz kaldi. Fakat her defasinda, yüksek inanci sayesinde, ayaga kalkmasini bildi. Erzurum, Birinci Dünya Savasi’nda büyük acilar yasayip, ihanetlerle sirtindan hançerlendi. 16 Subat 1916 Rus isgalinin ardindan, Rus kuvvetlerinden destek alan Ermeni çetecilerince, gerçeklestirilen Müslüman kitali insanlik tarihine kara bir leke olarak geçti” dedi.
Ermeni Tasnak ve Hinçak çetelerinin, Askale, Alaca ve Cinis köylerinde, Erzurum Yanikdere’de, Yesilyayla ve Tepeköy’de, sehir merkezinde, özellikle Ezirmikli Osmanaga ve Mürsel Pasa konaklarinda, Pasinler Demir Döven (Timar) köylerinde, kisaca, bölgenin dört bir yaninda, toplu katliamlar yapildigini anlatan Vali Okay Memis, “Masum, savunmasiz, kadin, çocuk ve yasli binlerce Müslüman, akla hayale gelmeyecek en vahsi yöntemlerle katledildiler. Bölgedeki Müslüman nüfusa yapilan soy kirim aci bir hatira olarak hâlâ zihinlerdedir.
Ermeni çeteleri, Sivas’tan baslayarak, Dogu Karedeniz, Kuzey Dogu Anadolu ve Güney Dogu Anadolu illerini Ermenistan yapmak gayesiyle hareket ediyorlardi. Dogu Anadolu’da kurulacak Ermenistan’in baskenti Erzurum olacakti. Ermeni çetelerine liderlik eden ‘Antranik Pasa’ bu maksatla karargâhini Erzurum’da kurmus, emrindeki çeteler, bölgede, masum Müslüman halka karsi bir cinayet makinasi gibi harekât etmislerdi.
Bu, mesum, Ermeni emelini tarumar etmek üzere harekete geçen, asker ve subay mevcudunun büyük bölümü, bölge insanindan olusan, 3. Orduya bagli, Kazim Karabekir Pasa kumandasindaki 9. Kafkas Kolordusu, sag kalan mazlumlarin imdadina yetisti. Bin yildir Türk vataninin sarktaki göz bebegi olan sehri Erzurum, 12 Mart 1918 tarihinde, zalimlerin zulmünden kurtarildi.
Erzurum, Kahraman ordumuzu daima minnet ve sükranla anmaktadir.
Öte yandan, eli silah tutan evlatlarinin ordu saflarinda mücadele ettigi Erzurum’da, din hizmetleriyle ugrasan, fakat düsmana karsi, 70 atlidan olusan müfrezesiyle, mücadele eden, Alvarli Efe gibi, zatlari da daima hürmet ve muhabbetle aniyoruz” diye konustu.
Bin yildir, Anadolu’nun dogu kapisi olarak, vatan koruyuculugu yapan Erzurum’un kurtulusunu müteakip, isgal altindaki baskent ve diger yurt topraklari için kiyama karar verdigini ve büyük bir kongre hazirligina giristigini dile getiren Vali Memis daha sonra sunlari kaydetti;
“Devletimizin kurucusu Mustafa Kemal Pasa, ekibiyle beraber, esir Istanbul’dan gelip, özgür Erzurum’da, katildigi ve baskanlik yaptigi Erzurum Kongresi’nde, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atti ve milli mücadelenin kiyamini Erzurum’dan baslatti.
Büyük milletlerin, dista ve içte, düsmanlari daima olagelmistir. Erzurum, Türk milli varliginin istinat ettigi tarihi bir sehir olmasi hasebiyle, milletin birlik ve beraberligini bozmak isteyen, fitne ve fesat pesinde kosan kesimlere daima karsi çikmistir. Vatanin, birligi ve dirligi yaninda, kosulsuz, yer almistir. Erzurum, devletin yurt disinda yapmaya mecbur birakildigi askeri tüm harekatleri destekledigi gibi, milli iradeye el ve dil uzatan, 15 Temmuz hain kalkisma girisimi karsisinda da, tarihte oldugu gibi, derhal ayaga kalkmis, hükümete ve devletine sahip çikmistir.
Bu vesileyle, 12 Mart 1921’de gerçeklesen Istiklal Marsi’mizin kabulünün 99’ncu yil dönümünü de kutluyor, milli sairimiz Mehmet Akif Ersoy’u da minnet ve rahmetle yâd ediyorum.
Ayrica, sinir ötesinde Bahar Kalkani Harekâti’nda ve sinirlarimiz içerisinde devletimizin bekasi ve sanli bayragimizin dalgalanmasi için canlarini feda eden sehitlerimizi ve gazilerimizi rahmet, minnet ve sükranla aniyorum.
Allah, sanli ordumuzu ve güvenlik güçlerimizi daima muzaffer kilsin.
Bu duygu ve düsüncelerle, istiklal ve istikbalimizin simgesi, sanli ay yildizli bayragimizin ebediyen dalgalanmasini Allah’tan diliyor; tüm Erzurum’ lularin bu mutlu ve tarihi gününü kutluyor, sevgi ve saygilarimi sunuyorum.”
