Erzurum’daki kaya mezarliklarinin sirri çözülüyor, yer alti sehri çikabilir

Erzurum – Pasinler kara yolunun Hamamderesi mevkinde bulunan, Kültür ve Turizm Il Müdürlügünce 5 yil önce ‘kaya mezarlari’ olarak tescili yapilan alanda incelemeler devam ediyor. Kaya mezarlari, görüntüsü ve yapilis sekli nedeniyle uzunca bir süredir akademisyen ve tarihçilerin ilgisini çekiyor. Özellikle definecilerin sik sik tahrip ettigi bu alanda inceleme yapan akademisyenler, kaya mezarlarinin bulundugu alanda Anadolu’da ve bölgede yaygin olarak karsilasilan yer alti sehirlerinden birinin olabilecegini düsünüyor. Son dönemde bu alanda incelemelerde bulunan Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi Anabilim Baskani Prof. Dr. Mehmet Isikli, kaya mezarlarinin bulundugu alanin konum açisindan çok önemli bir noktada bulundugunu ifade ederek, “Burasi uzun zamandir bilinen, bu yüzden de belli basli çalismalara konu olmus bir arkeolojik alandir. Bulundugumuz nokta, Pasinler Ovasi ile Erzurum Ovasi’nin ortasinda kaliyor. Etrafimiza baktigimizda buranin jeopolitik açidan da önemli oldugunu görebiliyoruz. Burada büyük bir kaya kütlesinin içerisine oyulmus küçüklü büyüklü odalar bulunuyor. Yillarca burasi Anadolu uygarliklarinda ve geleneklerinde yaygin olarak kullanim gören kaya mezarlari olarak tanimlandi. Bu tür kaya mezari örneklerini Dogu Anadolu genelinde Urartularda ve onlari izleyen Pers ve Geç Antik Çag dönemlerinde görebiliyoruz. Urartular, özellikle Van bölgesinde yaptiklari kaya mezarlari ile biliniyorlar. Oradan yola çikarak burasi hep kaya mezarligi olarak bilindi” dedi. Isikli, alanda yaptigi gözlemlere dayanarak bu alanda kaya mezarlarinin yani sira sürpriz bir sekilde bir yer alti sehrinin çikabilecegini kaydederek, “Bu alanda, görüldügü gibi, birbirleri ile baglantili çok sayida kaya odasi bulunmakta. Bu odalar ihtimalle yamaç boyunca genis bir alanda devam etmekte. Biz su an en yukari kesimde kalan mekanlari görüyoruz. Odalarda nisler, platformlar ve geçisle ilgili ayrintilar dikkati çekiyor. Bu kadar genis alana yayilmis kaya odalarinin tümünün mezar olma ihtimali çok zor. Bu kadar büyük bir mezarlik alanini kullanan yerlesim nerede? Ayrica alanda gözlenen çok sayidaki çanak çömlek parçasi, kemikler burada yasamin bir süre devam ettigini bize göstermekte. Tabii ki bunlarin hepsi simdilik sadece birer ön görü, kesin bir sey söyleyebilmek için burada sitemli bir kazi ve temizlik çalismasi yapilmali. Özellikle bölgemizde Kars, Bayburt, Mus ve Van gibi birçok yörede yer alti sehirleri var. Erzurum’un güney ilçelerinde de bu tür kaya yerlesim alanlarini ve mezarlarini görüyoruz. Bunlarin ülkemizdeki en güzel örneklerini Nevsehir’in Kapadokya bölgesinde görüyoruz. Hem mezarlik hem de yerlesim alani olarak kullanilan bu alanlar daha çok Erken Hristiyanlik döneminde Roma baskisindan kurtulmak isteyen ilk Hristiyanlar için bu tür siginak olarak kullanim görmüstür. Benzeri bir durum bizim yöremiz için de mümkündür” seklinde konustu. Erzurum Ili Tanitma Dernegi Baskan Yardimcisi Ömer Faruk Kizilkaya ise “Burayi Erzurum’a ve ülke turizmine kazandirmamiz gerektigini düsünüyoruz. Erzurum’da benzer birçok yer var. Buralarin degerlendirilmesi ve turizme kazandirilmasi gerekiyor. Çünkü buralari turizme kazandirmazsak defineciler mahvedecek. Buranin koruma altina alinarak bizden sonraki kusaklara aktarilmasi lazim. Buranin yapilisinin Orta Çag döneminde oldugu tahmin ediliyor ve daha önce burasi hakkinda çalisma yapan akademisyenler bu sekilde bilgi verdiler. Bunun netlik kazanmasi için burada bir arkeoloji çalismasi yapilmasi lazim. Burada bizi yer alti sehri sürprizi bekliyor olabilir” açiklamasinda bulundu.