Hamilelikte folik asit kullanimi önemli

Kadin Hastaliklari Dogum ve Tüp Bebek Uzmani Profesör Doktor Bülent Berker, “Anne rahmindeki bebegin yani fetüsün merkezi sinir sisteminin gelismesi için özellikle gebeligin ilk haftalarindan itibaren “B9 vitamini” en sik bilinen adiyla folik asit alinmasi çok önemlidir. Vücutta depolanmadigi ve gebelik süresince normalden fazlasina gerek duyuldugu için her gün alinmalidir. Gebelerde folik asit eksikligine bagli fetüsde “nöral tüp defektleri (NTD)” adi altinda toplanan bir takim anormalliklerin ortaya çikabilecegi gösterilmistir. Ayrica bu gebelerde preeklampsinin yani gebelik de ortaya çikan ve hayati tehlike olusturan tansiyon yüksekliginin daha sik gelistigi gözlenmistir. Beyin ve omuriligin içinde gelistigi sinir sistemi yapisi nöral tüp olarak adlandirilir. Rahim içinde baslayan hayatin dördüncü haftasinin sonuna dek kapanmasi gereken bu tüpün açik kalmasi sonucu ciddi saglik sonuçlari olan konjenital anomalilerden yani dogustan olan sakatliklardan birisi olan nöral tüp defektleri görülür. En yaygin NTD’ler arasinda anensefali, ensefalosel ve spinabifida gösterilmektedir. Dünya Saglik Örgütü (DSÖ)’nün 6 bölgesindeki 18 ülkede yapilan bir çalismada NTDs sikligi her bin canli dogumda 1,67 oldugu gösterilmistir. Türkiye’de ulusal düzeyde yapilan ve 2004 yilinda yayimlanan genis çapli bir arastirmada NTD görülme sikliginin her 1000 canli dogumda yaklasik 3 oldugu gösterilmistir. Folat yetersizligi fetal NTD için beslenmeyle iliskili anne kaynakli bir risk faktörüdür. Folat, suda eriyebilen bir B vitamini olmakla birlikte eksikligi vitamin takviyesi veya takviye yiyeceklerin tüketimi ile giderilebilir. Gebelik döneminde artmis folik asit tüketiminin NTDs’leri azalttigi, yüksek miktarlarda alinan folikasitin sonraki gebeliklerde de NTD gelisme riskini önledigi belirtilmektedir. Nöral tüp defektleri sadece folik asit vitamini eksikliginden kaynaklanmayabilir. Baska nedenlere bagli olarak da bir bebekte nöral tüp defekti meydana gelebilecegi akilda tutulmalidir. Bu nedenler arasinda anne adayinda insüline bagli seker hastaliginin olmasi, daha önceki gebeliklerinde nöral tüp defekti teshisi, asiri kilolu veya obezite, gebeligin ilk haftalarinda geçirilmis yüksek atesli hastalik öyküsü veya antiepileptik ilaç kullanimi sayilabilir” dedi. Daha önceden folik asit eksikliginin saptanmis veya nöral tüp defekt anomalili bebek dogurmus kadinlarin, gebe kalmayi düsündükleri tarihin en az 3 ay öncesinden itibaren folik asit alimina baslamalari gerektigini ifade eden Dr. Berker, “ABD’de her yil yaklasik 4000 gebelikte nöral tüp defekti görülür ve bunlarin yaridan fazlasi gebelik öncesi dönem boyunca günlük 400 g folik asit alimiyla önlenebilir. Gebe kalabilecek bütün kadinlarin üretken olduklari yillar boyunca günde 400 g folik asit tüketmeleri önerilmektedir. Beyin omurilik gelisimsel sorunlarini azaltma yönündeki halk sagligi çalismalari sayesinde dogurgan yas grubundaki kadinlar arasinda folik asit bilgi ve farkindaligi yüksek oranlara ulasmistir. Ülkemizde folik asit farkindaligi oranlari yüzde 18 ila yüzde 71 arasinda degismekle birlikte bu oran Ingiltere, Amerika, Isviçre, Ispanya gibi ülkelerden daha düsüktür. Folik asit farkindaligi Ingiliz kadinlarda yüzde 95, Isviçreli yüzde 80, Ispanyol kadinlarda yüzde 79, Norveçli kadinlarda yüzde 64, Amerikali kadinlarda ise folik asit farkindaligi yüzde 90’lara ulasmaktadir. Dogurgan çagda bebek sahibi olmakisteyen kadinlara gebe kalmadan en az bir ay önce baslanarak hamileligin ilk üç ayina kadar 0.4 mg/gün folik asit almasi önerilmektedir. B vitaminleri grubunda yer alan folik asit çogunlukla yesil yaprakli bitkilerde bulundugundan ismini Latince’de yaprak anlamina gelen folum’dan almaktadir. Taze yesil sebzeler folik asit kaynagidir, ancak uzun süreli pisirmeler ve uzun süre bekleyen gidalardaki miktarini azaltir. Günlük gereksinmenin karsilanmasi kapsaminda, folik asitin en yogun bulundugu besinler karaciger ve diger organ etleri, kuru baklagiller, findik ve ceviz gibi sert kabuklu meyveler, ispanak ve brüksel lahanasi gibi yesil sebzeler ile basta narenciye grubu olmak üzere meyveler ve saflastirilmamis (özü ve kepegi ayrilmamis) tahil ürünleri ve patatestir. Turunçgiller de folik asit bakimindan zengin meyvelerdir. Portakal, greyfurt, limon gibi meyveler günlük olarak tüketilerek folik asit ihtiyaci karsilanabilir. Folik asit eksikligi genel olarak sindirim sistemi bozuklugu olan kisilerde ve hamilelik dönemlerinde görülür. Dogal gidalar gebenin folik asit açigini tam olarak kapatamayacagindan ötürü gebeligin ilk haftalarindan itibaren hap olarak disaridan alinmasi uygun olacaktir” diye konustu. Folik asit kullanimi için önerilen zamanlamanin gebelikten bir ay önce ve gebeligin ilk üç aylik dönemi oldugunu kaydeden Dr. Berker, “Yakin gelecekte gebe kalmayi planlayan tüm kadinlar, gebe kalma döneminde günlük 0,4-1 mg folik asit kullanmalidirlar. Planli gebeliklerde gebeligin ilk üç ayi süresince 0,4 mg/gün folik asit kullanilmasini öneriyoruz. Bununla beraber gebelerin gebeliklerinin ilk üç ayinda günde 0,4 mg, özellikle geçmiste NTD çocuk dogurma öyküsü olan kadinlarin gebeliklerinin ilk üç ayinda 4mg folik asit kullanmasi tavsiye ediyoruz. Epilepsi (sara) hastasi gebeler günde 1 mg folik asit mutlaka almalidirlar. Epilepsili gebelerde Folik Asit yüksek dozlarda kullanildigi takdirde, antiepileptik (karbamazepin, valproik asit, fenitoin ve fenobarbital gibi) ilaçlarin etkinligini azaltmaktadir. Diger taraftan ise antiepileptik ilaç alan kadinlar Folik Asit eksikligi gelisimi açisindan risk grubundadirlar. Bu nedenle epilepsili hastalarda Folik Asit dozu iyi ayarlanmali ve siki takip edilmelidir. Ülkemizde gebeliklerin çogu plansiz gerçeklesmekte bu nedenle üreme çagindaki kadinlarin her zaman folik asitten zengin gidalarla beslenmesi konusunda egitilmeleri ve beslenme konusunda danismalik yapilmasi NDT’li bebek oranini azaltacaktir. Folik asit kullanimi hamileligin 3. ayi (12. haftasi) bitene kadar sürmelidir” açiklamalarinda bulundu.