TSK'nin Kizildag bölgesine düsürdügü SU 24 uçaginin özellikleri. SU 24 uçagini hangi ülkeler kullaniyor? SU 24 uçaginda hangi silahlar bulunmakta?Iste düsürülen uçagin özellikleri:Su 24, 1970 ve 1980’li yillarda Sovyetler Birligi ‘nin her türlü hava kosulunda görev yapabilen en gelismis havadan tecrit ve saldiri uçagi olarak tasarlandi.Iki koltuklu, çift motorlu uçak Rusya ‘nin ilk entegre sayisal seyrüsefer/atak sistemiyle donatilmisti.Su-24’ün konfigürasyonu F-111 ile benzerlikler ihtiva eder. Eski Sovyet cumhuriyetleri hava kuvvetleri ve ayrica baska birkaç ülkede daha halihazirda kullanilmaktadir.TEKNIK ÖZELLIKLERI:Mürettebat : 2 PilotUzunluk : 22.67 metreYükseklik : 6.19 m metreKanat açikligi : 17.63 metreAgirligi : 35,910 kgServis tabani : 11,000 metreHiz : 3.1 machMotor : 2 adet Saturn/Lyulka AL-21F-3A turbojetsMotorun Itis Gücü : 75 kNSILAHLAR1 adet GSh-6-23mm top4 adet Kh-23 (AS-7 ‘Kerry’)4 adet Kh-25ML (AS-10 ‘Karen’)2 adet Kh-28 (AS-9 ‘Kyle’)2 adet Raduga Kh-58 (AS-11 ‘Kilter’)3 adet Raduga Kh-31P2 adet Kh-29L/T (AS-14 ‘Kedge’)2 adet Kh-592 adet R-60 (AA-8 ‘Aphid’)2 adet R-73 (AA-11 ‘Archer’)2 adet KAB-500KR2 adet KAB-500LKULLANAN ÜLKELER:Afganistan1980’lerde Afganistan Hava Kuvvetleri renklerinde 15 adet Su-24MK rapor edilmistir, ancak 1989 yilinda ülke silahli kuvvetlerince kaydinin silinmis olmasi muhtemeldir.CezayirCezayir Hava Kuvvetleri 39 adet satin almistir. 32 adet Su-24M2’ye güncellenmis Su-24MK ve 4 adet Su-24MR halen hizmettedir.AngolaAngola Hava Kuvvetleri ‘nin Beyaz Rusya oldugu sanilan bir kaynaktan 12 adet Su-24 satin aldigi yönünde dogrulanmamis istihbarat raporlari mevcuttur. Bir adet Su-24 2008 yilinda Catumbela Hava Üssü’nde görülmüstür.AzerbaycanKasim 2008 itibariyla Azerbaycan Hava Kuvvetleri ‘nde 11 adet Su-24 hizmettedir .Beyaz RusyaSovyetler Birligi’nden kalan 22 adet Su-24MK ve 12 adet Su-24MR olmak üzere 34 adet Su-24 Beyaz Rusya Hava Kuvvetleri ‘nde hizmettedir.IranIran-Irak Savasi sonrasinda Iran Islam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri tarafindan 24 ila 36 adet Su-24 satin alinmistir.IrakIrak Hava Kuvvetleri tarafindan 24 adet alinmistir ancak 2003 Amerikan isgali’nden kutrulan olmamistir. Ilk körfez savasi sirasinda 24 uçagin tamami Iran’a gönderilmis ve Iran Islam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri ‘nde hizmete girmistir; bkz. yukari.KazakistanKazakistan Ordusu’nda 25 adet hizmettedir.LibyaLibya Hava Kuvvetleri 8 adet Su-24MK satin almistir. 6 ‘si halen envanterindedir, bir tanesi yanginda tahrip olmustur.RusyaKasim 2008 itibariyla 415 adet hizmettedir.Rusya Hava Kuvvetleri – Kasim 2008 itibariyla 321 uçak hizmettedir.Rus Donanmasi Hava Gücü – Kasim 2008 itibariyla 94 uçak hizmettedir.Suriye20 kadar uçagin Suriye Hava Kuvvetleri ‘nde hizmette oldugu rapor edilmistir.Ukrayna Kasim 2008 itibariyla 230 Su-24 hizmettedir.Ukrayna Hava KuvvetleriÖzbekistan Sovyetler Birligi’nden kalan bazi uçaklarin hizmette olmasi muhtemeldir.MODELLERSukhoiSu-24 Ilk üretim modeli. 1971-1983 yillari arasinda üretildi.Su-24M (‘Fencer-D’)Havada yakit ikmali ve daha fazla cephane ile daha yüksek atak kabiliyetlerini kapsayan Su-24 güncellestirme çalismalari 1971 yilinda basladi. T-6M-8 prototipi ilk olarak 29 Haziran 1977 yilinda uçuruldu ve ilk Su-24M üretim modeli 20 Haziran 1979 yilinda havalandi. Uçak 1983 yilinda hizmete alindi. Su-24M ‘nin gövdesi 0.76 m (30 in) uzatildi ve içine yeni hücum radari ile yakit ikmal sondasi konuldu. Yeni uçak eskisinden üç parçali sondanin yerine gelen tekli sonda ile ayirt edilebilmekteydi. Ayrica yeni bir PNS-24M ataletsel seyrüsefer sistemi ve sayisal bilgisayar da eklendi. Lazer ve TV güdümlü bombalar, ayrica KH-14 (AS-12 ‘Kegler’) ve Kh-59 (AS-13 ‘Kingbolt’) füzeleri ile uyumluluk için gövde alti iskele tarafindaki bir çikinti içine Amerikan Pave Tack benzeri Kaira-24 lazer isaretleme/TV sistemi monte edildi. Yeni eklemeler ile yakit kapasitesi 85 l (22.4 galon) düstü. Su-24M 1981-1993 yillari arasinda üretilmistir. Su-24MK (‘Fencer-D’)Su-24M daha az aviyonik ve silah kapasiteli ihraç modeli. Ilk uçusu T-6MK adiyla 30 Mayis 1987’de, Su-24MK adiyla 17 Mayis 1988’de yapildi. 1988-1992 yillari arasinda üretilmis ve Cezayir, Iran, Irak, Libya ve Suriye’ye satilmistir.Su-24MR (‘Fencer-E’)Taktik kesif modeli. Ilk uçusu T-6MR-26 adiyla 25 Temmuz 1980, Su-24MR adiyla 13 Nisan 1983’te yapildi. Arazi izleme radari da dahil Su-24M’in seyrüsefer sistemlerinin çoguna sahiptir ancak Orion-A hücum radari, lazer/TV sistemi ve makinali tüfek çikarilmis, yerine 2 adet panoramik kamera, ‘Aist-M’ (‘Stork’) TV kamerasi, RDS-BO ‘Shtik’ (‘Bayonet’) yan izleme hava radari (SLAR) ve ‘Zima’ (‘Winter’) kizilberisi kesif düzenegi yerlestirilmistir. Diger alicilar pod sistemi içinde tasinmaktadir. 1983-1993 yillari arasinda üretilmistir.Su-24MP (‘Fencer-F’)Yakovlev Yak-28 ‘in yerini almak için gelistirilen elektronik istihbarat modeli. Ilk uçusu T-6M-25 adiyla 14 Mart 1980, Su-24MP adiyla 7 Nisan 1983’te yapildi. Su-24MP istihbarat alicilarinin yerlestirildigi ilave antenlere sahiptir. Laser/TV sistemi iptal edilmis ancak makinali tüfek ve savunma amaçli 4 adet R-60 (AA-8) füze sistemi muhafaza edilmistir. Sadece 10 adet üretilmistir. Halen kullanilmakta olan Su-24M ve Su-24MK modelleri için içlerinde GLONASS, çok islevli göstergeler ile güncellestirilmis kokpit, Head-Up Display (HUD), sayisal hareketli harita üreteci, kaska monteli görüs sistemi, R-73 (AA-11 ‘Archer’) havadan havaya füzesi de dahil olmak üzere son teknoloji güdümlü silahlar için provizyonun da oldugu bir yenilestirme programi yürütülmektedir. Su-24M ve Su-24MK’nin yeni kokpit ve seyrüsefer sistemleri ile donatilip donatilmayacagi bilinmemektedir. Yenilenmis uçak Su-24M2 olarak adlandirilmistir.
