Olgunlasma Enstitüsü’nde kaybolan geleneksel el sanatlari yasatiliyor

Erzurum, Kars, Agri, Igdir, Ardahan ve Bayburt illerinde kaybolmaya yüz tutmus el sanatlarini arastiran Erzurum Olgunlasma Enstitüsü, ehram dokuma konusunda önemli çalismalara imza atiyor. Her yil bahar aylarinda koyunlarin kirkilmasi ile elde edilen yünler, kadinlar tarafindan akarsu kenarlarina götürülerek buralarda tokaçlanarak yikaniyor. Yikanan yünler 30 dakika kadar güneste kurutulduktan sonra tekrar islatilarak tokaçlanip tekrar kalan kirlerinden arinmasi saglaniyor. Yikanan yünler kurutulduktan sonra disli taraklarda taranarak yöresel olarak adina “tesi” denen aletlerle inceltilerek iplik haline getiriliyor. Iplik haline gelen yünler, daha sonra ehram dokuma tezgahlarindaki yerini aliyor. Tamamen ahsap ve geleneksel tezgahlarda dokunan ehramlarda desen islemesi yapiliyor. Geçmisten günümüze kadar 100’den fazla süsleme yapiliyor. Bu desenler arasinda pirinç deni, saat kordonu, hanimeli, uçan kus, reyhan dali, ari dala kondu gibi motiflerle adlandiriliyor. Farkli ve renkli desenlerle dokunan ehramlar elbiseden yelege, çantadan tabloya birçok ürüne dönüsüyor. Erzurum Olgunlasma Enstitüsü Müdiresi Fatma Tasbasi, Olgunlasma Enstitülerinin kaybolmaya yüz tutmus el sanatlarini ve giyim kültürünü arastiran ve aslina uygun bir sekilde bunlari üreten, modernize eden, gelecek nesillere aktaran, nitelikli eleman yetistiren bir kurum oldugunu belirterek, “Erzurum, Kars, Agri, Igdir, Ardahan ve Bayburt illeri ile birlikte kaybolmaya yüz tutmus el sanatlarini arastiriyoruz. Ehram atölyesinde dokunan bu materyaller Erzurum ve Bayburt yörelerinde kadinlarin büründükleri bir örtünme aracidir. Bu materyal tamamen koyun yününden elde edilir. Haziran ayinda kirkilan koyunlarin yünlerinden alinan, daha çok hayvanin karin bölgesi tercih edilir, yünler kullanilir. Ehram dokuma ustalarimiz haziran ayinda temizlenecek yünleri aldilar, dere kenarlarinda tokaçlama yöntemi ile yikadilar. Ehram olarak kullanilacak yünün çok temiz olmasi gerek. Temizlenen yünler sonra tarama denilen taraklarla taranir, iplik bükme araci bir adiyla da yöresel olarak tesi denen araçla ince iplik haline getirilir. Iplik haline gelen yünler dokuma tezgahlarinda ehram olarak islemi yapilir” diye konustu. Yünü kendi rengiyle kullandiklarini kaydeden Tasbasi, “Renklendirme yapmiyoruz. Bunun da bir anlami var ki beyaz ehrami genellikle yeni gelinler kullanir, açik boz renkli ehramlari genel olarak çocuklari olan genç kadinlar, mor ehrami orta yasta kadinlar kullanir. Esi rahmetli olmus dul bayanlar ise genel olarak siyah ehrami tercih ederler. Buna kadinlar arasinda bir çesit kimlik de denilebilir. Ehramin üzerindeki desenler ise ehrami örten kisinin maddi durumu veya hayattaki kendi durumunu belli eder. Ehram oldukça zengin bir kültüre sahiptir. Yillar önce kadinlarin örtündügü ehram günümüze gelinceye kadarki zaman içerisinde örtünme olmayinca unutulan kültürümüz haline gelmeye basladi. Tekstil olarak ehram da sonuçta bir dokuma sinifina giriyor. Ehram ilk basindan son asamasina gelinceye kadar hiçbir katki maddesine maruz kalmiyor. Tamamen hayvanin dogal yününden yararlaniliyor, dogaya ve insana zarari olmayan bir örtünme aracadir denilebilir” diye konustu. Enstitüde usta ögretici, ögretmen ve idarecilerle birlikte 65 kisi görev yapiyor. Ehram siparisleri de merkezde aliniyor. Siparisleri müsterinin kendisi begeniyor ve ehramin üzerinde bulunan desenler ehramin fiyatini degistiriyor. Bir ehramin normal fiyati 300 TL’den baslayip 3 bin TL’ye kadar çikabiliyor. Enstitüde meslek edindirme kurslari da bulunuyor. Enstitüden 13 yas ile 65 yas arasi kadinlar yararlanabiliyorlar.