Kurtuluş mücadelesine Erzurum'dan devam eden Atatürk ve silah arkadaşlarının, ülkenin kurtuluşuna giden yolu 23 Temmuz’da yapılan Erzurum Kongresi ile açtığını ifade eden Vali Memiş, mesajında şunları kaydetti;
“Ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilen ilk kongre olması ve Millî Mücadele'nin rotasının çizilmesi açısından Erzurum Kongresi büyük önem taşımaktadır.
23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen Erzurum Kongresi Millî Mücadele Hareketinin kilit noktalarından birisi olmuştur. 9 Temmuz 1919’da askerlik görevinden istifa eden Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları, 23 Temmuz 1919'da emperyalist güçlerin Osmanlı topraklarını paylaşmaya çalıştığı dönemde, Erzurum Kongresi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasına giden yolda ilk adımı atmıştır.
104. yılını gururla kutladığımız bu tarihi Kongrede ülkemizin geleceğini tayin edecek çok önemli kararlar alınmış, “Vatanın bir bütün olduğu, parçalanamayacağı, manda ve himayenin kabul edilemeyeceği, Kuvayı Milliye’yi amil ve milli iradeyi hâkim kılmak temel esastır.” ilkeleriyle bütün cihana ilan edilmiştir. Erzurum Kongresi ile bağımsızlık meşalesi yakılmış ve İstiklal Savaşı bu şehirden başlatılmıştır.
Erzurum Kongresi, istiklal mücadelesinin hedeflerinin ve ilkelerinin tespitinde belirleyici rol oynayan, milletin özgürlük yolundaki azim ve kararlılığını tüm dünyaya duyurarak Cumhuriyete uzanan yolun temel taşlarından biri olmuştur.
Bu bağlamda; Mustafa Kemal Atatürk’ün Erzurum ki çalışmaları sırasında mücadelenin seyrini değiştirecek, gelişmeler yaşanmıştır. Atatürk’ün askerlik görevinden istifa etmesi, artık sade bir vatandaş olmasına karşın, bağımsızlık sevdalısı yiğit Dadaşların onu bağrına basmaları ve ardından yürümeleri, daha da önemlisi, 9. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa’nın burada, kolordusu ile emrinde olduğunu beyan etmesi, milletimizin kaderini değiştiren muhteşem tarihi dönüm noktaları olarak kayda geçmiştir.
Duygulu, asil bir ruh ve çok güçlü bir inançla vatan ve milletimizin kurtuluşuyla ilgili köklü kararlar alınan kongrede özellikle bütün dünyaya karşı Aziz milletimizin varlık ve birliği gösterilmiştir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk’ da Erzurum Kongresi’nde ülkemiz için alınan en önemli kararları hatırlatma gereği duymuş ve de bu kongreden büyük bir övgüyle bahsetmiştir.
Erzurum Kongresi’nde sadece bu bölgenin değil, aslında milletimizin kaderini tayin eden kararlar alınmıştır. Zaferin ilk adımı, bağımsızlığın kapısı olan Erzurum Kongresi kararları Türk milletinin azim ve kararlılığının bir örneğini teşkil etmektedir. Yüce Türk milletinin tarihi şeref sayfalarından biri olan bu kongreye, Erzurum halkı, büyük bir heyecan ve vatan aşkıyla destek vermiş, hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır.
Bu duygu ve düşüncelerle, fedakârlığını her alanda esirgemeyen Aziz Erzurum halkının bu mutlu ve tarihi gününü içtenlikle kutluyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.”