Milli şairimiz merhum Mehmet Akif Ersoy Ey Yolcu, Uyan! Şiirinde şöyle seslenir:
“Ecdadını, zannetme, asırlarca uyurdu;
Nerden bulacaktın o zaman eldeki yurdu?
Üç kıt'ada, yer yer, kanayan izleri şahid:
Dinlenmedi bir gün o büyük nesl-i mücahid,”
Onun bu seslenişini ve vasiyetini unutmadan atalarımızın asırlarca uyumadan bin bir çilelerle teslim ettikleri bu aziz vatanı şanla, şerefle elde tutarak torunlarımıza teslim etmemiz boynumuza namus borcudur. Bu duygularla biz de yüreğimizde Sarıkamış acısının közünü taze tutalım.
Elbette bütün vatan savunmasındaki cephelerde olduğu gibi Sarıkamış Cephesi de savaş tarihimiz açısından milletin hafızasında büyük acılar bırakmış bir yere sahiptir.
Kayserili dostum merhum Emir Kalkan’ın Afşar Ağıtları kitabında Sarıkamış Cephesi üzerine yakılmış ağıtlar epeyce yer alır. Anadolu’nun orta yerinde yüreği yangın anne ve babaların Sarıkamış Cephesinde şehit olan evlatları için yaktıkları ağıtları yeniden okuyalım.
“Ölüm adildir, aynı haşmetle vurur şahı gedayı.” atasözü ile başlar kitaba yazar.
On beş gün ara ile iki oğlunu yitiren ana:
“Taş olsa adam çekemez
On beş günde iki şelek
Beni serçe vursa yıkar
Benimle uğraşma felek,” diye seslenir.
Sarıkamış cephesinde olan olaylardan dış basının ve halkımızın haberi olmasın diye basın üzerine sansür uygulanır. Ancak “Ateş düştüğü yeri yakar,” özdeyişimiz bu fermanı dinlemez.
Sarıgamışda var mı maşın
Urus yığmış ağır koşun
Bizim uşak açık cılbak
Dağlarda buyudu gışın
Sarıkamış alkan oldu
Zalim Urus murad aldı
Kimsesiz kız, dul gelinler
Kara giyip saçın yoldu
Sarıgamış saza döndü
Dağların gülzara döndü
Serçe canlı Ermeniler
Her biri şahbaza döndü
Sarıgamış içi meşe
Urus yaktı hep ateşe
Bizi koydu eli bağlı
Nere gitti Enver Paşa
Enver Paşa hücum dedi
Yarıldı Moskof’un ödü
Zalim Allaekber dağı
Nice yiğit aslan yedi
Bardız deresi kan çağlar
Analar ciğerin dağlar
Çilhoroz dağı dalında
Nice nişanlılar ağlar
Soğanlı’da soğan olur
Kar tipisi boran olur
Urusu bozgun görenler
Anasından doğan olur
Çadırlar dağa kuruldu
Hücum borusu vuruldu
Bir Sarıgamış uğruna
Doksan bin fidan kırıldı
Allaekber başı duman
Olduk Urus’a perişan
Kör olasın Hakkı Paşa
Sen eyledin bizi pişman
Allaekber yarı göze
Yorgun asker çökmüş dize
Biz Urus’u alt ederdik
Felek gün vermedi bize
Allaekber Kars’ın dağı
Mübarek şehit yatağı
Allaekber’de söndü hep
Doksan bin evin ocağı
Allaekber kan boran
Tırmandık dağlara yayan
Gökten ateş dökülse de
Yılar mı hiç Al-i Osman
Allaekber yan yatar
Kızarmış da güneş batar
Allaekber döşünde
Nice bin şehit yatar
Aziziye baba yurdum
Kafkasya’ya tabya kurdum
Benim korkum Urus değil
Kara kışa gurban verdim
Yaşa babam oğlu yaşa
Kan bulandı çatık kaşa
Biz Urus’u alt ederdik
Sebep oldu Enver Paşa
Aşağıdan ses geliyor
Figan bağrımı deliyor
Kör olasın Enver Paşa
Gelinleri el alıyor.
Diğer seçtiğim değişik ağıtlar:
“İstanbul karıştı Moskof seslendi
Ak gelinler kara giydi yaslandı
Kral baş kaldırdı, redif istendi
Şu sinemde yol göründü gözüme.
Asker gider sürüyünen
Mızıka öter boruyunan
Büyük evler hep kitlendi
Gelin kaldı garıyınan
Çadırlar dağa kuruldu
Hücum borusu vuruldu
Bir Sarıkamış uğruna
Nice fidanlar gırıldı
Erzurum’a gidiciyim
Dizimde galmadı derman
Eğer ki oğlum gelirse
İnek keserim kurban.
Mezarında taş olaydım
Başucunda guş olaydım
Yalnızca yatamazsan
Ben yanına eş olaydım.
Yiğit kimin yiğidisin
Sağ kolumun tutağısın
Öksüz yavrumun babası
Toprakta nasıl yatarsın
Uç uca uladılar
Kefenlere doladılar
Kimsesizim yiğidimi
Al ganlara boyadılar.
Yağan yağmur yaş geliyor
Görmeyene düş geliyor
Sivas’a araba saldık
Giden ganı boş geliyor.
Altı oğlan anasıyam
Duvarın dibinde kaldım
Benim gibi olmuş var mı
Yandım Gadir Mevla’m yandım.
Bu ülke uğruna canlarını feda eden şehitlerimizin ve gazilerimizin önünde saygıyla eğiliyor, Yüce Allah’tan rahmet ve esirgenmelerini diliyorum. Ruhları şad olsun.